Sâu ban miêu ở Việt Nam thường được tìm thấy trên thân cây đậu (còn được gọi là sâu đậu).
Sâu ban miêu (tên khoa học là Cantharis vesicatoria, ảnh) còn gọi là manh trùng, ban manh, ban mao. Thực chất là những loại sâu có cánh cứng, màu xanh lục biếc, dài khoảng 15 – 20 mm, ngang 4 – 6 mm. Có đầu hình tim, rãnh dọc ở giữa, râu đen hình sợi. Thân đốt, giữa đầu và thân có một chỗ thắt lại. Phía trên 2 cánh màu đen có các chấm màu vàng hoặc màu đỏ nhạt, hoặc thân màu vàng với các điểm hay các dải ngang màu đen.
Sâu và bọ xít có nhiều loài mang chất độc và rất dễ nhầm lẫn giữa loài có độc và không độc. Nhiều trường hợp người dân ăn bọ xít nhưng ăn nhầm hoặc lẫn sâu ban miêu nên đã ngộ độc tử vong.
Cấu tạo hóa học của chất Cantharidin (Nguồn: Wikipedia)
Biểu hiện chính của ngộ độc Cantharidin ban đầu hình thành bọng nước ngoài da khi tiếp xúc, tiếp đến tổn thương niêm mạc đường tiêu hoá, tổn thương đa cơ quan, thậm chí tử vong. Sau ăn sâu ban miêu, bệnh nhân có các biểu hiện sau: buồn nôn, đau bụng, tê bì đầu lưỡi và mặt, yếu cơ tứ chi, đái máu toàn bãi.
Với liều 0,03g cho 1 lần ăn hoặc uống phải hay liều 0,06g bột sâu ban miêu trong 24 giờ, hoặc 0,2mg chất cantharidin trong 24 giờ đủ để làm chết người. Vì vậy, tuyệt đối không được tự sử dụng trong chữa bệnh để tránh ngộ độc sâu ban miêu.
GS.TSKH Vũ Quang Côn cảnh báo, không được sử dụng sâu ban miêu làm thực phẩm dù chế biến bằng bất kỳ cách nào. Ở Việt Nam, sâu ban miêu phân bố rộng khắp như đồng ruộng, rừng núi với hàng chục loài khác nhau. Đây là côn trùng nằm trong nhóm cực độc.
Ngộ độc sâu ban miêu hiếm gặp nhưng rất nặng về và gây khó khăn cho hầu hết các bác sĩ cấp cứu vì không có phác đồ điều trị rõ ràng. Theo ghi nhận nhiều năm trở lại đây, hầu hết các trường hợp ngộ độc sâu ban miêu đều dẫn đến tử vong.
Để phòng tránh tình trạng ngộ độc do ăn sâu ban miêu, người dân cần tuân thủ các biện pháp sau:
– Tuyệt đối không ăn các loại côn trùng lạ, kiểm tra kỹ khi mua rau củ quả để không lẫn sâu ban miêu trong thực phẩm.
– Cần lưu ý khi sử dụng thuốc đông y vì một số bài thuốc dân gian không rõ nguồn gốc thường có thành phần từ sâu ban miêu.
– Khi nghi ngờ bị ngộ độc sâu ban miêu, hãy nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.
– Người dân khi lao động có tiếp xúc loại sâu này cần sử dụng dụng cụ bảo vệ như đeo kính, găng tay, quần áo dài tay, tránh tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt tiếp xúc da trên diện rộng, mắt hay các vùng da mỏng. Nếu không may mắt tiếp xúc với sâu thì cần rửa ngay bằng nhiều nước kết hợp với chớp mắt trong nhiều phút, da tiếp xúc thì rửa bằng nhiều nước sạch với xà phòng.
